Altany i pergole porośnięte pnączami
Altany są zacisznym miejscem wypoczynku. Często pod nimi można spotkać huśtawkę, ławkę, czy miejsce na grilla. Zazwyczaj decydując się na taki kątek zwracamy uwagę na jej konstrukcję i meble w jej wnętrzu, a zapominamy o roślinach, które tworzą jej dach i ściany. Warto dłużej zastanowić się nad wyborem roślin pnących, aby uniknąć niespodzianki w przyszłości. Na przykład w Małopolsce dominują pergole obsadzone winoroślą, na Lubelszczyźnie przeważają obsady z roślin kolumnowych bez zadaszenia, a na Mazowszu rośliny drobnolistne. Najlepiej nadają się:
Róże
Róże nie są typowymi pnączami, ale odpowiednio przycinane dorastają do dwóch metrów. Ich niezaprzeczalną zaletą jest długi okres kwitnienia. Ciekawym pomysłem jest zestawienie niskorosnących odmian o krótkich łodygach z roślinami szczepionymi na pniu. Pozwala to na łatwe uformowanie kwiecistej pergoli.
Winorośl
W wielu regionach jest podstawową rośliną altanową, ale świetnie nadaje się również na pergole. Jednak należy zwrócić uwagę na jej odporność na mróz. To są rośliny wywodzące się z klimatu cieplejszego niż polski więc, to że wytrzymają mroźną zimę nie jest oczywiste. Mrozoodporność jest odwrotnie proporcjonalna do smaku jagód. Winorośl lisia odm. Beta bez większych szkód wytrzymuje mrozy do -40C, jednak jej owoce są cierpkie nawet w bardzo słoneczne lata. Winorośl właściwa odm. chrupka różowa we wrześniu jest słodka, ale jej owoce nie są zbyt duże (około 20mm średnicy) i jej odporność na mróz kończy się około -21C. Odmiany o dużych i smacznych owocach będą przemarzać częściowo lub całkowicie niemal każdego roku.
Bezwzględnie winorośle należy przycinać co roku zanim nabrzmieją pąki (zazwyczaj w marcu). Wycinamy przemarznięte gałęzie, a ze zdrowych pozostawiamy tylko minimalną ilość wyrosłych najbliżej pnia, które pokryją nam altanę w sposób satysfakcjonujący. Wycinamy również wszystkie boczne odrosty z ramion zeszłorocznych. Zapewni nam to obfite owocowanie.
Zależnie od odmiany roczne przyrosty winorośli wynoszą od 2 metrów do 20. Przyczepia się ona do podpór za pomocą wąsów o długości około 15cm. Podpory powinny być dość cienkie (do 5cm średnicy). Wadą winorośli jest późne wypuszczanie liści. Pierwsze w pełni rozwinięte pojawią się dopiero w maju. Niezaprzeczalną zaletą jest ładne wybarwianie się na żółto lub czerwono w październiku i gubienie liści dopiero po przymrozkach.
Kokornak
Kokornak jest pnączem owijającym się dookoła podpór pędami skręcającymi się w prawo oraz ogonkami liściowymi. Dorasta do wysokości 10 m, przyrastając rocznie 1-2 m. Pędy młode i średnie są ciemnozielone, a starsze są szarozielone. Charakterystyczne są duże, sercowate, ciemnozielone liście, o długości do 30 cm. Jesienią, przed opadnięciem, liście zmieniają barwę na żółtą. Bardzo oryginalne są 2-4 cm kwiaty – rozwijające się w maju-czerwcu. Kwiaty mają barwę żółto-brązowo-zieloną. Owoce dojrzewają we wrześniu, brązowieją i rozpadają się na sześć części, rozsiewając liczne, nieduże, płaskie nasiona o trójkątnym kształcie. Owoce i nasiona są rzadko wytwarzane w naszych warunkach klimatycznych, choć niektóre, wyjątkowo plenne okazy potrafią zawiązywać je corocznie.
Liście kokornaku nakładają się dachówkowato na siebie, tworzą gęste zielone ściany i jak prawie żadna inna roślina szczelnie zasłaniają ogrodzenia, pergole czy altany, dając gęsty cień. Kokornak zdobi również zimą, gdyż jego zielone pędy wyglądają interesująco w stanie bezlistnym.
Kokornak wielkolistny, silnie rosnąc, wytwarza dużo zielonej masy, dlatego wymaga solidnych podpór. Może być sadzony przy starych drzewach, żywych lub martwych. Oplatając ich pnie i konary, tworzy fantazyjne korony. Po posadzeniu na miejsce stałe potrzebuje dwóch lat, aby się przyjąć i rozpocząć naprawdę silny wzrost. W tym czasie powinien być przycinany, aby dobrze się rozgałęzić. W późniejszych latach nie wymaga już cięcia. Gdy cięcie jest konieczne, gdyż nadmiernie się rozrósł, można je wykonać bez obaw, gdyż nawet po silnym przycięciu dobrze odrasta.
Kokornak wielkolistny, silnie rosnąc, wytwarza dużo zielonej masy, dlatego wymaga solidnych podpór. Może być sadzony przy starych drzewach, żywych lub martwych. Oplatając ich pnie i konary, tworzy fantazyjne korony. Po posadzeniu na miejsce stałe potrzebuje dwóch lat, aby się przyjąć i rozpocząć naprawdę silny wzrost. W tym czasie powinien być przycinany, aby dobrze się rozgałęzić. W późniejszych latach nie wymaga już cięcia. Gdy cięcie jest konieczne, gdyż nadmiernie się rozrósł, można je wykonać bez obaw, gdyż nawet po silnym przycięciu dobrze odrasta. Dobrze nadaje się na silnie zacienione altany czy pergole.
Chmiel
Chmiel jest rośliną, która w Polsce dorasta do imponujących rozmiarów. W plantacjach towarowych jest to około 8 metrów. W warunkach domowych wszystko zależy od wysokości podpór. Chmiel co roku odbija z karpy, dlatego wiosną należy wyciąć przy samej ziemi wszystkie zeszłoroczne łodygi. Bardzo dobrze rośnie przy sznurku lub przy drucie, wokół którego należy go owijać do osiągnięcia wysokości około 1 metra, dalej radzi sobie sam. W trakcie sezonu wegetacyjnego zaleca się wycinanie bocznych gałęzi. Ten zabieg zwany pasynkowaniem pozwala wzmocnić główny pęd i zabezpieczyć go przed złamaniem. Jesienią chmiel wytwarza szyszki o atrakcyjnym wyglądzie, które są używanie w piwowarstwie.
