Trytoma groniasta, zwana również knifofią ze względu na nazwę łacińską, jest rośliną należącą do podrodziny złotogłowowatych (Asphodelaceae). Pochodzi z Kraju Przylądkowego, dawnej prowincji w Republice Południowej Afryki, oraz z Madagaskaru. Obecnie jest uprawiana w wielu krajach na całym świecie, także w Polsce. Pomimo swojego egzotycznego pochodzenia, potrafi przetrwać niewielkie mrozy. Karol Linneusz opisał ją po raz pierwszy w 1753 roku, początkowo klasyfikując do aloesów.
Trytoma groniasta, osiąga w dobrych warunkach (w zależności od odmiany) wysokość do 120 cm, choć zazwyczaj dorasta do 60-70 cm. Jej system korzeniowy składa się z grubych kłączy i mięsistych korzeni. Roślina tworzy gęste kępy długich, groniastych, ciemnozielonych liści. Przed kwitnieniem prezentuje się naturalistycznie, a w czasie kwitnienia zachwyca egzotycznym wyglądem.
Trytoma groniasta kwitnie od czerwca do września, najbardziej intensywnie w lipcu i sierpniu. Jej pojedyncze kwiaty są rurkowate, posiadają spiralnie skręcone wystające pręciki i tworzą kłosowate grona o długości około 4 cm. Kwiaty na górze są intensywnie pomarańczowe (lub czerwone), w środku lekko pomarańczowe, a na dole żółte, występujące w różnych odcieniach.
W niektórych odmianach dolne kwiaty w gronie mogą mieć zielonkawy kolor. Kwiatostany rozwijają się pojedynczo na długich, grubych pędach kwiatostanowych, rosnąc w nietypowy sposób – od dołu do góry. Przyciągają one pszczoły, motyle, a w cieplejszych krajach również kolibry. Owoce trytomy przybierają postać kulistej bądź jajowatej torebki.
Trytoma wymaga odpowiednich warunków, aby roślina mogła obficie kwitnąć i łatwiej znosić zimowe miesiące. Zaleca się sadzenie jej w miejscach dobrze nasłonecznionych, ciepłych, jednocześnie zacisznych i osłoniętych od wiatru. Choć gatunek ten uchodzi za częściowo mrozoodporny w Polsce, zaleca się okrycie go zimą. W ostatnich łagodnych zimach możliwa jest uprawa w gruncie, szczególnie na wschodnich obszarach Polski, natomiast w innych regionach sugeruje się uprawę w pojemnikach.
Optymalne podłoże dla trytomy powinno być żyzne, próchnicze, dobrze zdrenowane, umiarkowanie wilgotne i lekko kwaśne. Roślina toleruje szeroki zakres pH, ale przed sadzeniem ziemię należy odpowiednio przygotować poprzez odchwaszczenie, przekopanie, spulchnienie i użyźnienie nawozami organicznymi. W cięższych glebach zaleca się dodatkowo wykonanie drenażu, co ogranicza ryzyko chorób grzybowych i przemarznięcia zimą.
Sadzenie trytomy ogrodowej najlepiej przeprowadzić wiosną lub wczesną jesienią. Kłącza umieszcza się w ziemi na głębokości około 6-8 cm, zachowując odległość między roślinami wynoszącą 50-60 cm (choć odmiany niższe od typowego gatunku mogą być sadzone gęściej). Rośliny prezentują się najlepiej w grupach. W okresach suszy wymagają regularnego podlewania, a do nawożenia zaleca się stosowanie nawozów organicznych oraz mineralnych zwiększających zawartość fosforu i potasu. Usuwanie pędów z przekwitłymi kwiatostanami może przedłużyć okres kwitnienia.
Podczas zimowania, jesienią rośliny warto okryć grubą warstwą ściółki, stosując na przykład gałązki iglaków, trociny lub liście. Można także owijać je słomą w chochoł. Trytomę można rozmnażać przez podział kęp jesienią.
Gatunek ten wykazuje małą podatność na choroby i szkodniki, choć czasami mogą pojawić się problemy związane ze ślimakami. Ochronę przed nimi można zapewnić, stosując bariery z rozdrobnionych skorupek lub mączki bazaltowej. Uprawa trytomy w pojemnikach jest podobna do tej w gruncie, jednak wymaga regularniejszego podlewania i częstszego nawożenia, zwłaszcza nawozami w płynie co 2-3 tygodnie. Przed nadejściem mrozów pojemniki warto zadołować, okryć lub przenieść do chłodnego pomieszczenia.
| Odmiana | Pojemnik |
|---|---|
| Fire Dance | p9 |
| Fire Dance | C2 |
